Polski rynek banków komercyjnych jest pełen różnych rodzajów kredytów, zarówno dla osób prywatnych, jak i dla różnego rodzaju przedsiębiorstw, przez co jest to popularna forma finansowania wydatków. Czym właściwie jest kredyt i z jakiego powodu jest tak popularnym produktem bankowym? Jakie są podobieństwa i różnice między różnymi typami zobowiązań? Na te i inne pytania, odpowiedź znajdą Państwo w poniższym artykule.
Spis treści:
Czym jest kredyt bankowy?
Kredyt jest umową między bankiem, udzielającym pieniędzy w zamian za pisemne zobowiązanie klienta do zwrotu określonej kwoty w danym terminie. Rzecz jasna, do kapitału, czyli pożyczonej kwoty, bank dodaje swój zarobek – wszelkiej maści odsetki, prowizje, marże czy oprocentowanie.
Oficjalnie zaciągnięcie zobowiązania staje się faktem w momencie podpisania przez kredytobiorcę umowy kredytowej. To w niej zawarte są wszystkie szczegółowe informacje na temat praw i obowiązków obu stron, sposobie naliczania całkowitego kosztu kredytu, odsetek czy kwestii odnoszących się do obowiązkowych elementów umowy kredytowej.
Kredyty udzielane są na podstawie ustawy prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 roku, stanowiącej, iż:
W zależności od tego, kto ubiega się o kredyt – osoba prywatna, czy przedsiębiorstwo, proponowane rodzaje kredytów mogą się od siebie różnić. Wynika to głównie z innych aktów prawnych, takich jak ustawa o kredycie konsumenckim, czy ustawa o kredycie hipotecznym.
Jak klasyfikuje się kredyty bankowe?
Podział kredytów ze względu na charakter prawny podmiotu zaciągającego zobowiązanie jest najważniejszym kryterium, rozróżniającym różne rodzaje kredytów. Poszczególne kredyty bankowe, można sklasyfikować, biorąc pod uwagę inne cechy charakterystyczne, takie jak:
- okres kredytowania (kredyty krótkoterminowe i długoterminowe),
- cel finansowania (np. zakup samochodu),
- dostępność środków (kredyty odnawialne, jak np. karta kredytowa i nieodnawialne),
- walutę,
- formę zabezpieczeń (np. kredyt z poświadczeniem żyranta lub kredyt lombardowy).
Rodzaje kredytów dla osób fizycznych – jakie oferty można znaleźć?
Wśród kredytów dla osób fizycznych należy wyróżnić trzy ich podstawowe rodzaje:
- Kredyt konsumencki – najczęściej występujący typ kredytu, charakteryzujący się dowolnością w wydatkowaniu pieniędzy. Do tego rodzaju kredytów bankowych należy zaliczyć wszelkiej maści kredyty gotówkowe, karty kredytowe, możliwy do wykorzystania debet na koncie czy tzw. chwilówki. Kwestie, dotyczące tego rodzaju pożyczki, reguluje ustawa o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku.
- Kredyt hipoteczny – kredyt udzielany osobom prywatnym w celu zakupu lub budowy domu. Najważniejszą cechą, wyróżniającą ten rodzaj pożyczki, jest forma jej zabezpieczenia, którą jest wpis hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości. Jest to zobowiązanie długoterminowe, które reguluje ustawa o kredycie hipotecznym z dnia 21 kwietnia 2017 roku.
- Kredyt konsolidacyjny – kredyt, mający na celu połączenie kilku zobowiązań, zaciągniętych w kilku różnych instytucjach finansowych, w jedno, o niższej racie, ale z dłuższym okresem kredytowania. Środki z kredytu konsolidacyjnego przeznacza się na uregulowanie zadłużeń, takich jak karty kredytowe, kredyty hipoteczne, kredyty gotówkowe, chwilówki, czy raty za zakup sprzętu.
Kredyty dla osób indywidualnych są najczęściej zaciąganymi zobowiązaniami w Polsce (wg. raportu BIK), mimo że w 2022 roku spłacono ich więcej, niż zaciągnięto. Największą popularnością cieszą się niezmiernie kredyty gotówkowe oraz hipoteczne, a także tzw. chwilówki.
Jakie typy kredytów dla przedsiębiorców są dostępne na rynku?
Kredyty zaciągają nie tylko klienci indywidualni – robią to również większe i mniejsze przedsiębiorstwa. Powodów jest wiele – realizacja planowanych inwestycji, rozkręcenie działalności, lub ekspansja marketingowa, czy realizowanie bieżących zadań. Najczęściej spotykanymi rodzajami kredytów bankowych dla firm w Polsce są:
Kredyt obrotowy
Najbardziej popularny – jego głównym celem jest finansowanie bieżących wydatków firmy, takich jak wypłaty dla pracowników, zakup materiałów produkcyjnych, regulowanie opłat administracyjnych czy opłacanie faktur.
Zazwyczaj kredyty obrotowe zalicza się do kredytów krótkoterminowych, ponieważ udziela się ich na okres krótszy niż rok. Dodatkowo kredytodawcy narzucają zazwyczaj wymóg spłaty kredytu w całości.
Kredyty inwestycyjne
Celem zaciągnięcia tego rodzaju kredytu, może być zarówno zakup papierów wartościowych lub akcji innych przedsiębiorstw, jak i podjęcie działań dążących do rozwoju przedsiębiorstwa pod kątem zakupu lub modernizacji maszyn czy środków trwałych, takich jak nieruchomości.
Przy tego rodzaju kredytach bankowych, wymaga się zazwyczaj wkładu własnego. Dodatkowym wymogiem jest uzyskanie pozytywnego wyniku analizy ekonomicznej oraz finansowej przedsiębiorstwa i inwestycji. Zdarzają się przypadki, w których kredyt inwestycyjny przybiera formę kredytu odnawialnego (tzw. linii kredytowej).
Kredyt na start
Rodzaj kredytu inwestycyjnego, udzielany przez bank na początek działalności firmy. Celem może być zakup podstawowych narzędzi lub opłacenie kosztów, umożliwiających rozpoczęcie pracy przedsiębiorstwa.
Kredytu na start udziela się w ramach państwowej pomocy, co wynika z faktu, że nowo powstała firma nie ma żadnej zdolności kredytowej. Bez wsparcia ze strony Unii Europejskiej lub Państwa, taki kredyt byłby zbyt dużym ryzykiem dla banku.
Sposób ubiegania się o kredyt – czy dla wszystkich klientów indywidualnych jest taki sam?
O ile w przypadku pożyczek dla firm, proces starania się o przyznanie kredytu wygląda praktycznie tak samo, to w przypadku kredytów dla osób indywidualnych jest nieco inaczej – banki wymagają odmiennego podejścia przy różnych rodzajach zobowiązań.
Najprościej uzyskać kredyt konsumencki – konieczne jest posiadanie odpowiedniej zdolności kredytowej, którą można sprawdzić dzięki raportowi BIK, a także wypełnienie podstawowych dokumentów, w których należy zawrzeć dane osobowe kredytobiorcy. Zdarza się, że kredytodawcy proponują również zabezpieczenie w formie ubezpieczenia kredytu, które nie jest obowiązkowe.
Nieco bardziej skomplikowany pod tym względem jest kredyt hipoteczny. Poza czynnościami wymienionymi przy wnioskowaniu o kredyt konsumencki, konieczne jest również posiadanie wkładu własnego (w większości banków jest to 20% kwoty kredytu), zaświadczenia o zatrudnieniu (preferuje się umowę o pracę lub własną działalność gospodarczą) oraz wpis hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości, stanowiącej zabezpieczenie kredytu.
W przypadku kredytów konsolidacyjnych wymagania nie są aż tak duże – wystarczy złożyć wniosek o przyznanie kredytu, wraz z zaświadczeniem o zarobkach, kwestionariuszem osobowym oraz umowami kredytowymi, które mają zostać spłacone z pieniędzy, pochodzących z kredytu konsolidacyjnego. Należy przy tym pamiętać, że pieniądze zostaną wypłacone wszystkim podmiotom, w których kredytobiorca ma zaciągnięte zobowiązania.
Jak wygląda umowa przy różnych rodzajach kredytu?
Ze względu na różne rodzaje aktów prawnych, obowiązujących zarówno bank, jak i kredytobiorcę, umowa kredytowa może mieć różny charakter. W przypadku kredytu hipotecznego wyróżniać się będzie długi czas spłaty, a także charakterystyczny typ zabezpieczenia spłaty kredytu, a przy kredycie konsumenckim będzie to m.in. brak celowości w wydatkowaniu środków z pożyczki.
Nie oznacza to jednak, że nie posiadają one żadnych elementów wspólnych. Można do nich zaliczyć, takie kwestie jak:
- dane osobowe kredytobiorcy oraz informacje na temat banku udzielającego pożyczki,
- kwota kredytu oraz waluta, w jakim został zaciągnięty,
- warunki spłaty kredytu wraz z ewentualnymi warunkami zmian wysokości oprocentowania,
- informacja o wszystkich kosztach, oprocentowaniu i RRSO,
- termin spłaty kredytu wraz z harmonogramem spłat (jeśli kredyt spłacany jest ratalnie),
- informacje o sposobie ubezpieczenia kredytu i możliwości odstąpienia od umowy,
- przewidywane kary umowne w przypadku braku spłaty kredytu.
W ustawie o kredycie konsumenckim istnieje pewien zapis, stanowiący, że w przypadku odnalezienia w umowie uchybień względem wymogów formalnych, kredytobiorca ma prawo skorzystać z sankcji kredytu darmowego.
Przepis ten sprawia, że bank musi zrezygnować ze swojego zarobku, co oznacza, że kredytobiorca spłaca tylko tyle, ile pożyczył. Warto więc sprawdzać umowy, zwłaszcza te, dotyczące kredytu konsumenckiego (tylko w jego przypadku istnieje możliwość skorzystania z prawa do darmowej pożyczki).
Jedną z osób, która skorzystała z tego zapisu, był pan Paweł, mieszkaniec Wrocławia. Zaciągnął on w 2020 kredyt konsumencki w mBanku na kwotę 140 tys. zł na okres 3 lat. Po spłacie zobowiązania dowiedział się o istnieniu zapisu o darmowym kredycie. Postanowił poszukać pomocy i w tym celu przygotował wniosek o sankcje kredytu darmowego ze strony Back2you.
Analiza umowy kredytu wykazała dość duże uchybienia względem ustawy o kredycie konsumenckim, która wykazała błędy w umowie. Konsultant firmy zaproponował panu Pawłowi cesję wierzytelności, w zamian za wypłacenie określonej kwoty. Mężczyzna zaakceptował ofertę, dzięki czemu otrzymał umówioną kwotę już 10 dni po zawarciu umowy.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Jakie rodzaje kredytów bankowych występują w Polsce?
Wśród kredytów występujących w Polsce, można wyróżnić te przeznaczone dla klientów indywidualnych, jak i biznesowych. Do pierwszych zalicza się kredyty konsumenckie, hipoteczne oraz konsolidacyjne, a do drugich takie jak kredyt obrotowy, inwestycyjny, na start, czy konsolidacyjny dla firm.
Czym różnią się kredyty dla klientów indywidualnych od tych dla firm?
Kredyty dla klientów indywidualnych różnią się od tych dla firm, między innymi formą zawarcia umowy, wymaganiami koniecznymi do spełnienia, w przypadku ubiegania się o kredyt, prawami i obowiązkami kredytobiorcy oraz celem, na który mają zostać przeznaczone pieniądze z pożyczki.
Czy można spłacić kredyt wcześniej?
Tak, co do zasady, każdy kredyt, zaciągnięty zarówno przez osobę fizyczną, jak i firmę, może zostać spłacony wcześniej. Co więcej, w przypadku klientów indywidualnych, za wcześniejszą spłatę kredyt należy się zwrot prowizji za różnicę między datą umownego zamknięcia pożyczki a realną spłatą kredytu. W przypadku kredytów firmowych bank nalicza zwykle 2% od całości zobowiązania, jako prowizję za wcześniejszą spłatę kredytu.
Źródła:
